ปัญหาฝุ่น PM 2.5 เข้าตาส่งผลต่อดวงตาอย่างไร ควรดูแลตัวเองอย่างไร

มลภาวะหรือฝุ่นละอองต่างๆ เป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงได้ยากและต้องเผชิญทุกวัน ปัญหาตามมาที่คนมักเจอคือฝุ่นเข้าตา โดยเฉพาะฝุ่น PM 2.5 ที่มีความละเอียดและขนาดเล็กมาก กลายเป็นปัญหามลพิษทางอากาศในปัจจุบัน เพราะนอกจากทำให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพทั่วไป ทั้งในระยะสั้นและระยะยาวแล้ว ยังส่งผลกระทบต่อดวงตาอีกด้วย บทความนี้จึงพาไปดูว่าฝุ่นละอองเล็ก PM 2.5 มีผลกระทบต่อดวงตาของเราอย่างไร และมีผลกระทบต่อผู้ที่ศัลยกรรมตาหรือไม่ พร้อมวิธีดูแลตัวเองเมื่อเกิดปัญหาฝุ่นเข้าตา

ไขข้อสงสัย ฝุ่นเข้าตา คืออะไร

ภาวะฝุ่นเข้าตา คือ ภาวะที่ดวงตาเกิดการระคายเคืองจากการมีสิ่งแปลกปลอมหรือฝุ่นละออง เช่น ผง ทราย เส้นใย เครื่องสำอาง หรือแม้กระทั่งขนตา เข้าไปติดบริเวณเยื่อบุตาหรือกระจกตา หากฝุ่นเข้าตาแล้วล้างไม่ออก เศษฝุ่นนั้นจะทำให้ดวงตาระคายเคืองเหมือนมีอะไรติดอยู่ตลอดเวลา ตาแดง น้ำตาไหล รู้สึกเจ็บทุกครั้งเมื่อกะพริบตา หากเผลอขยี้ตาบ่อยอาจส่งผลให้เกิดตาแดงหรือกระจกตาเป็นแผลได้ อย่างไรก็ตามเศษฝุ่นเข้าตามักถูกขับออกมาได้เองทางน้ำตา

สาเหตุที่ทำให้ฝุ่นเข้าตาได้

ถึงแม้จะมีขนตาที่ทำหน้าที่ป้องกันฝุ่นและสิ่งสกปรกต่างๆ ไม่ให้เข้าสู่ดวงตาแล้ว แต่ในบางกิจกรรมก็อาจมีฝุ่นละอองที่ปลิวหรือหล่นเข้าตาได้ เช่น การขับขี่รถจักรยานยนต์โดยไม่สวมแว่นตาหรือหมวกนิรภัย การทำกิจกรรมกลางแจ้งในช่วงที่มีลมแรง หรือการทำงานที่ต้องเผชิญกับฝุ่นละอองบ่อยครั้ง เป็นต้น

ฝุ่น PM 2.5 เข้าตา ส่งผลกระทบอะไรต่อดวงตาบ้าง

มลภาวะในปัจจุบันนี้ นอกจากฝุ่นทั่วไปแล้ว ในอากาศยังมีฝุ่น PM 2.5 ที่สามารถพบเจอได้ แม้ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า แต่ฝุ่นละอองขนาดเล็กชนิดนี้ทำให้เกิดอันตรายและโรคต่างๆ ตามมาได้ เนื่องจากฝุ่น PM 2.5 เป็นฝุ่นที่มีความละเอียด มีขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน และเกิดขึ้นมาจากมลพิษหลายสาเหตุ เช่น จากการใช้ยานยนต์และระบบขนส่ง จากโรงงานอุตสาหกรรม จากการเผาไหม้ขยะหรือวัสดุการเกษตร จากการผลิตไฟฟ้าที่ต้องใช้เชื้อเพลิง เป็นต้น ด้วยฝุ่นชนิดนี้มีขนาดเล็กมาก หากฝุ่นเข้าตาหรือได้รับฝุ่นเข้าสู่ร่างกายก็จะสามารถแทรกซึมเข้าไปถึงเส้นเลือดฝอย และกระจายไปยังอวัยวะต่างๆ ได้ง่าย ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อสุขภาพ และดวงตาได้ โดยฝุ่น PM 2.5 นั้นสามารถส่งผลกระทบต่างๆ ต่อดวงตา ดังนี้

ตาแห้ง

ฝุ่น PM 2.5 ทำให้ภาวะตาแห้งรุนแรงขึ้น โดยโรคตาแห้งนั้นเป็นภาวะที่ดวงตาแห้งกว่าปกติ มีอาการเคืองตาเหมือนมีฝุ่นติดอยู่ในตาตลอดเวลา อาจมีอาการปวดตาหรือปวดหัวร่วมด้วย ซึ่งฝุ่น PM 2.5 ทำให้เกิดภาวะตาแห้งได้ เนื่องจากระดับของฝุ่นมลภาวะและความชื้นในอากาศ ทำให้ชั้นน้ำตาระเหยได้อย่างรวดเร็ว โดยผู้ที่สวมใส่คอนแทคเลนส์หรือผู้ที่มีภาวะตาแห้งอยู่แล้ว จะแสดงอาการของผลกระทบจากฝุ่นเร็วกว่าปกติ

ภาวะตาแห้งนำมาสู่การอักเสบในเยื่อบุตา เนื่องจากมีการปล่อยสารเคมี Cytokine ที่ทำให้เซลล์ตาย และเมื่อเซลล์ตาย การผลิตเมือกก็ลดลงนั่นเอง

ภูมิแพ้ตา

โรคภูมิแพ้ตา มีอาการตาแดง ตาแฉะ มีขี้ตาเป็นเมือก ระคายเคืองตา เปลือกตาบวม และตาไวต่อแสง โดยเฉพาะผู้ที่เป็นโรคภูมิแพ้จมูกอยู่แล้ว หากได้รับฝุ่น PM 2.5 เข้าไปเป็นเวลานานจะทำให้อาการภูมิแพ้ตากำเริบได้ง่ายและแสดงอาการรุนแรงขึ้น 

โรคตาแดงหรือโรคเยื่อบุตาขาวอักเสบ

ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคตาแดงหรือโรคเยื่อบุตาขาวอักเสบตามมา โดยโรคนี้จะมีอาการตาแดง รู้สึกเจ็บ คัน ระคายเคืองตา น้ำตาไหล และตาสู้แสงไม่ได้ ซึ่งสาเหตุหนึ่งเกิดจากฝุ่น PM 2.5 เข้าตาไปกระตุ้นให้เซลล์เยื่อบุตาหลั่งสารที่ทำให้เกิดการอักเสบ จนนำไปสู่การติดเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียแทรกซ้อนได้ เพราะมีความผิดปกติของเยื่อบุตาขาว โดยโรคตาแดงนั้นจะมีอาการแสบร้อนบริเวณดวงตา รบกวนการดำเนินชีวิตประจำวันได้ หากมีอาการของโรคนี้ ควรรีบพบแพทย์ให้เร็วที่สุด เพื่อเลี่ยงปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นได้

โรคกระจกตาอักเสบ

กระจกตาเป็นส่วนที่บอบบางที่สุดในร่างกายมนุษย์ เพราะประกอบไปด้วยเส้นประสาทในหลายๆ จุด จึงทำให้อ่อนไหวต่อสภาพแวดล้อมที่มีแต่ฝุ่นมาก ซึ่งนำมาสู่ภาวะการเกิดโรคกระจกตาอักเสบ ที่จะมีอาการปวด บวม เจ็บเมื่อลืมตา รวมถึงตามัว ตาแพ้แสง และรู้สึกเหมือนมีอะไรบางอย่างติดอยู่ในตา เพราะฝุ่นขนาดเล็กทำให้เซลล์ชั้นนอกของกระจกตาอ่อนแอและมีประสิทธิภาพการทำงานลดลง จึงมีผลต่อประสิทธิภาพการมองเห็น หากขยี้ตาจะยิ่งส่งผลให้กระจกตาถลอกเป็นแผลได้ง่าย

ตาเสี่ยงติดเชื้อ

หากฝุ่นเข้าตาแล้วขยี้ตา จะทำให้ดวงตาเสี่ยงต่อการติดเชื้อ เพราะฝุ่นทำให้ตาเกิดการระคายเคืองและเกิดการอักเสบ ทั้งยังทำให้เกิดการแพร่เชื้อจากตาข้างหนึ่งไปสู่ตาอีกข้างหนึ่งได้อีกด้วย ซึ่งตาเสี่ยงติดเชื้อมีโอกาสเกิดขึ้นได้ง่าย โดยเฉพาะกับผู้ที่ทำตาสองชั้นมา จึงต้องควรระวังและรู้วิธีการดูแลตัวเองหลังทำตาสองชั้น เพื่อความปลอดภัยและป้องกันการเกิดปัญหาแทรกซ้อน

วิธีดูแลตัวเองอย่างถูกต้องเมื่อฝุ่นเข้าตา

เมื่อเกิดเหตุการณ์ฝุ่นเข้าตา ควรใช้วิธีแก้ฝุ่นเข้าตาให้เหมาะสม ด้วยการปฏิบัติตามวิธีการดูแลตัวเองอย่างถูกต้อง ซึ่งจะทำให้สามารถจัดการปัญหาฝุ่นเข้าตาได้ดี และไม่ก่อให้เกิดผลกระทบในภายหลัง โดยสามารถทำได้ดังนี้

เลี่ยงการขยี้ตา

การขยี้ตาทำให้ตาแดงหรือผิวกระจกตาเป็นแผล หากฝุ่นเข้าตาจึงไม่ควรขยี้ตา เนื่องจากจะยิ่งทำให้ฝุ่นติดแน่นกับกระจกตา และยังเป็นการนำเชื้อโรคเข้าสู่ตาได้อีกด้วย โดยเฉพาะกับผู้ที่เพิ่งผ่าตัดตาสองชั้นมา การขยี้ตาอาจทำให้แผลผ่าตัดเกิดการปริแยกหรือไหมที่เย็บไว้หลุดออก หากมือไม่สะอาดก็อาจทำให้แผลเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย ดังนั้นจึงควรใส่แว่นตาใสในที่ร่มและใส่แว่นตากันแดดเมื่อต้องออกกลางแจ้ง เพื่อป้องกันฝุ่นละอองเข้าสู่ดวงตา

กะพริบตาอย่างสม่ำเสมอ

การกะพริบตาอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยกำจัดเศษฝุ่นให้ออกมาเร็วขึ้น เพราะร่างกายจะผลิตน้ำตาเพื่อชะล้างและขับเศษฝุ่นให้หลุดออกจากตา ซึ่งเป็นไปตามกลไกการกำจัดสิ่งแปลกปลอมของร่างกาย แต่หากฝุ่นไม่หลุดออกมาเองด้วยน้ำตา ห้ามเอาฝุ่นออกด้วยการใช้สำลีก้านหรือแหนบเพื่อเช็ดหรือหยิบสิ่งแปลกปลอม และห้ามขยี้ตาโดยเด็ดขาด ควรใช้วิธีวิธีแก้ฝุ่นเข้าตาด้วยวิธีอื่นแทน

ล้างตาให้สะอาด

การล้างตาให้สะอาด เป็นวิธีแก้ฝุ่นเข้าตาด้วยตัวเองในเบื้องต้น โดยก่อนเริ่มต้องล้างมือให้สะอาดทั้งสองข้าง สำหรับผู้ที่ใส่คอนแทคเลนส์ให้ถอดคอนแทคเลนส์ออกก่อน จากนั้นเอียงศีรษะไปด้านข้าง ใช้นิ้วเปิดเปลือกตาบนล่างให้แยกออกจากกันด้วยความระมัดระวัง ก่อนใช้น้ำสะอาด น้ำเกลือ หรือน้ำตาเทียม ค่อยๆ ริน หรือหยดจากหัวตา ให้น้ำไหลผ่านดวงตาไปเรื่อยๆ และชะล้างเอาฝุ่นออก ซึ่งขณะล้างตา การกลอกตาไปมาจะช่วยให้สิ่งแปลกปลอมหลุดออกมาได้ง่ายขึ้น

เช็กฝุ่นที่เข้าตาอย่างถี่ถ้วน

ตรวจเช็กตำแหน่งฝุ่นที่เข้าตาตนเองอย่างถี่ถ้วน หากฝุ่นผงนั้นติดบริเวณตาขาว ให้ใช้วิธีล้างตาให้สะอาด แต่ถ้าฝุ่นติดบริเวณตาดำ ควรไปพบแพทย์ รวมถึงกรณีที่ทำตามวิธีข้างต้นแล้วไม่ได้ผล หรือยังมีฝุ่นติดค้างอยู่ในดวงตา ควรปิดตาข้างที่มีฝุ่นด้วยผ้าพันแผล และรีบไปพบแพทย์ด้วยเช่นกัน

พบแพทย์หากอาการไม่ดีขึ้น 

เมื่อฝุ่นเข้าตาแล้วมีอาการรุนแรงหรือบรรเทาอาการแล้วไม่ดีขึ้น เช่น เจ็บปวดตารุนแรง ระคายเคืองตามาก ตามัว มีปัญหาการมองเห็น เห็นภาพซ้อน เห็นแสงแตกกระจาย เห็นภาพเป็นจุด ตาไวต่อแสง มีเลือดออกในตา หรือลักษณะตาดำเปลี่ยนไป มีจุดสีขาวที่กระจกตาดำ เป็นต้น หากมีอาการเหล่านี้เกิดขึ้นให้รีบไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจรักษาทันที

สรุป

ฝุ่นเข้าตาสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน ด้วยสภาพอากาศที่ไม่ได้มีเพียงฝุ่นธรรมดา แต่ยังมีฝุ่น PM 2.5 ที่เป็นมลภาวะ เพราะมีค่าสูงมากกว่าปกติและเปรียบเสมือนสารก่อมะเร็ง การสัมผัสหรือได้รับฝุ่น PM 2.5 เข้าตา อาจส่งผลกระทบต่อดวงตาและเกิดโรคต่างๆ เช่น ภาวะตาแห้ง ที่เกิดจากชั้นน้ำตาระเหยได้เร็วขึ้น ทำให้เซลล์ตาย จนทำให้การผลิตเมือกลดลงด้วย ต่อมาคือโรคภูมิแพ้ตา และโรคตาแดงหรือเยื่อบุตาขาวอักเสบ ที่ฝุ่นจะเข้าไปกระตุ้นเซลล์เยื่อบุตา ทำให้เกิดการอักเสบ และเกิดอาการแสบร้อนบริเวณดวงตา นอกจากนี้ยังมีโอกาสเกิดโรคกระจกตาอักเสบได้ เพราะกระจกตาบอบบางมาก เมื่อมีฝุ่นเข้าตา จึงทำให้เกิดการอักเสบได้ และอาจเสี่ยงต่อการเกิดภาวะตาติดเชื้อ ที่เกิดจากฝุ่น โดยเฉพาะคนที่ทำตาสองชั้นมา 

เพราะฉะนั้น เมื่อฝุ่นเข้าตา ไม่ควรใช้วิธีแก้ฝุ่นเข้าตาด้วยการขยี้ตาโดยเด็ดขาด เพราะจะทำให้ฝุ่นติดกับกระจกตาและกระจกตาเป็นแผลถลอกได้ จึงควรดูแลตัวเองให้ถูกวิธี ยิ่งผู้ที่ผ่าตัดตาสองชั้นมา ยิ่งต้องดูแลตัวเองเพิ่มขึ้น เพราะเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่ายมาก 

สำหรับใครที่สนใจอยากทำตาสองชั้น ควรเลือกคลินิกที่ดี ที่ให้คำปรึกษาทั้งก่อนทำ และหลังทำ พร้อมให้คำแนะนำในการดูแลตัวเองอย่าง Saonanon Clinic ที่มีเทคนิคเฉพาะในการผ่าตัดตาสองชั้น หากดูแลตัวเองหลังทำได้ดีจนตาที่ทำมาเข้าที่ รับรองว่าได้ตาสองชั้นที่สวย เข้ากับตัวเองแน่นอน

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับฝุ่นเข้าตา (FAQ)

หลังจากได้รู้จักอาการฝุ่นเข้าตาและวิธีดูแลตัวเองอย่างถูกต้องแล้ว เพื่อให้เข้าใจในเรื่องของฝุ่นเข้าตามากขึ้น บทความนี้จึงรวบรวมคำถามที่หลายคนสงสัยมาตอบเพิ่มเติม ดังนี้

ฝุ่นเข้าตาแล้วควรล้างตาบ่อยๆ ไหม?

ไม่ควร เพราะการล้างตาบ่อยเกินไปจะทำให้ดวงตาเกิดภาวะตาแห้งมากขึ้น หากต้องการล้างตา จึงควรใช้น้ำตาเทียมล้างแทน

หยอดน้ำตาเทียมช่วยเรื่องฝุ่นเข้าตาไหม?

การหยอดน้ำตาเทียมจะช่วยรักษาความชุ่มชื้นให้กับดวงตาอยู่เสมอ จึงทำให้รู้สึกสบายตามากขึ้น เพราะน้ำตาเทียมจะช่วยเจือจางฝุ่นที่เข้าตาได้

หากค่าฝุ่นเกินมาตรฐานตอนออกนอกบ้าน จะป้องกันฝุ่นเข้าตายังไง?

ควรใส่แว่นตาที่สามารถป้องกันลมและฝุ่นทุกครั้งที่ต้องออกนอกอาคาร โดยเฉพาะผู้ที่ขับขี่รถจักรยานยนต์จำเป็นต้องสวมใส่แว่นตาป้องกันฝุ่นทุกครั้ง